Рубльмен ойын: қазақстан ресейлік ақшаға толы болды. Бұл қауіпті

17.05.2022, 06:48 kaz.365info.kz

Жыл соңына дейін Ресей валютасының елеулі девальвациясы үшін алғышарттар бар, егер мемлекет оны әкетуге рұқсат бермесе, Қазақстандағы рубльдік қолма-қол ақша “өлі” активке айналады. “Рубльдің долларға қатысты бағамы жыл басынан бері долларға қатысты 11%-ға өсті және 31 негізгі валюта арасында өсу бойынша көшбасшы болды”, – деп хабарлады ақпарат агенттігі. Алайда, Bloomberg атап өткендей, көптеген сарапшылар рубльдің нығаюының сенімділігіне күмән келтіреді. “Көптеген рубль айырбастау операциялары тоқтап қалды, ал биржадағы рубльдің құны шын мәнінде әлемде Ресей валютасы бірдей бағамен саудаланады дегенді білдірмейді. Ресей билігі шараларының әсері әлі де таңқаларлық, өйткені ұқсас жолмен әрекет еткен басқа елдер оған қол жеткізе алмады: мысалы, Түркия мен Аргентина — олардың валюталары құлағаннан кейін қалпына келмеді”, — деп қорытындылады сарапшылар. Сонымен қатар Қазақстанға миллиондаған Ресей рублі құйылды, оларды пайдалану мүмкін емес. Бұл туралы экономист Эльдар Шамсутдинов Facebook-тегі профилінде жазды. “Қолма-қол рубль нарығымызды толтырды, жекелеген ЕДБ-де 400 млн рубльден астам қолма-қол ақша жинақталды. Көп рубль Қырғызстаннан келді. Рубльді Қазақстаннан шығару мүмкін емес, өйткені наурызда президенттің жарлығымен 10 мың АҚШ доллары баламасынан асатын сомадағы валютаны әкетуге тыйым салынған. Ұлттық банк ЕДБ-нің рубль, оның ішінде тозған валютаны әкетуге рұқсат беру туралы өтінішіне рұқсат бермеді Әрі қарай не істеу керектігі түсініксіз”, — дейді экономист. — Шетелдік инвестициялық компаниялар бір айдан бір жылға дейін рубль алуға дайын, жылдық 30%-дан жоғары мөлшерлеме ұсынады. Бұл IB бір жыл ішінде рубльдің үлкен девалға ұшырайтынына сенімді екенін білдіреді”. Эльдар Шамсутдинов 365info медиа порталына жылдың соңына қарай жағдай қалай өрбуі мүмкін екені туралы өз болжамдарын айтты. — Ұлттық банк рубльді Қазақстаннан шығаруға неге рұқсат бермей отыр? — Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы Ұлттық банкке осындай өтініш жасады. Әзірге ол бас тартты, өйткені қазір Ұлттық банк екінші санкциялардан қатты қорқады Сонымен қатар, банктерде жинақталған рубльдік ақшаны мұздатылған активтер деп атауға болады. Қазақстанда рубль айналымы жоқ, өйткені біз ұлттық валютамен сауда жасаймыз. Яғни, қолма-қол рубльге ештеңе сатып алу мүмкін емес. — Ал Ресеймен тауар айналымында өзара есеп айырысу кезінде бұл ақшаны кері қайтаруға болмай ма? — Мәселе мынада, ақша қолма-қол болғандықтан, оны тек алып кетуге болады. Олар бізге Қырғызстан арқылы келді, және ол Ресеймен ынтымақтастықты жалғастыратын алғашқылардың бірі болып жариялағаны белгілі. Тағы да ұмытпайық, “Дордой” нарығы Қырғызстан мен Қытай арасындағы айтарлықтай артерия болып табылады, ол арқылы көптеген “сұр” импорт өтеді. Оның ішінде рубльмен Егер мұқият қарасаңыз, Ресей мен Қырғызстанның экономикалық байланыстары өте тығыз, сондықтан рубль Қырғызстанға өтті. — Ал бізге қалай өтті? Сөмкелерде ме? Немесе қырғыз импорты үшін өзара есеп айырысу кезінде ме? — Сөмкелерде. Неге екенін түсіндірейін. Қазақстанда осы қолма-қол сомдарға валюта айырбастау операцияларының басында өтімді активтер, долларлар мен басқа да валюталар сатып алынды. Бұл дүрбелеңдегі алғашқы әрекеттер болды. Қазір ағын тоқтап қалды, өйткені доллар сатып алсаңыз да, ол тым қымбатқа түсетіні белгілі Осылайша, қолма-қол ақшамен қалған валюталық операциялар белгілі бір қажеттіліктер туындаған кезде жасалады. Мысалы, отбасылық аударымдар немесе Ресейдегі оқу ақысы. — Рубльдің үлкен девальвациясы келе жатыр деп сенесіз. Бұл жағдайда банктердегі мұздатылған рубльдік қолма-қол ақшамен не болады? — 15-20% құнсызданады. Бірақ бұл мәжбүрлі шара болады деп ойлаймын. Неге мен бұлай болжап отырмын? Инвестициялық банктер рубльмен қарызға алған кезде, олар доллар сатып алады, ал құнсыздану болған кезде олар сол рубльді қайтарады, бірақ доллар сатқан кезде олар одан да көп алады. Әрине, бұл валютаны тікелей сатып алу емес, бірақ дәл осылай жұмыс істейді. Егер инвестициялық банктер рубльді жоғары пайызбен алуға дайын екендіктерін мәлімдесе, онда олар нарыққа рубль арзандайды деген ишара беріп отыр, ал оның қазіргі нығаюы уақытша құбылыс. — Яғни Ресей қазір ағымдағы бағамды жасанды түрде ұстап тұру үшін үлкен ресурстарды жұмсап жатыр ма? — Менің ойымша, Германияның Ресейден газға эмбарго енгізуге дайын еместігі туралы мәлімдемесі рубльдің жағдайына оң әсер етті. Сонымен қатар, кеше 1000 текше метр үшін 1 200 доллар тұрды. Менің ойымша, бұл екі жаңалық рубльге көп әсер етті. Сонымен қатар, рубльге бастапқы реакция тым жоғары болды, ол тез құнсызданды Ресейде болып жатқан оқиғаларға қарамастан, онда жеткілікті күшті экономикалық топ бар. — Ресейдің газ үшін есеп айырысуды тек рубльмен жүргізу талабы рубльдің жай-күйі мен нақты құнына қалай әсер етеді? Бұл шартты бірқатар елдер орындап жатыр. Егер газға тәуелді басқа елдер келіссе, жыл соңына дейін не болады? — Ресей өзін ұзақ уақыт бойы жаһандық экономика, минералды ресурстар мен астық шикізатының жаһандық жеткізушісі ретінде көрсетіп келді. Және бұл тұрғыда, олар айтарлықтай көш алда. Ресейдің Украинадағы әскери операциясы, күнбағыс майы мен астықтың жаһандық жеткізушісі болған елдің өз міндеттемелерін орындай алмайтындығына әкелуі мүмкін. Ресей оның орнын алмастыруға тырысуда. Әрине, Канада да, басқа елдер де бұл баламаға белсенді қатысады, бірақ бұл тұрғыда болжам жасау өте қиын. — Иә, Ресей-Украина астық тандемі бүкіл әлемдік астық жеткізілімінің үштен бірін алғанын ескерсек. Сонымен, жылдың соңында астық бағасының күрт өзгеруін көреміз бе? — Мен сұраныс өзгеретінін жоққа шығармаймын, мұндай эпизодтар болды. Бірақ тұтастай алғанда, Ресейдің жаһандық экономиканы ұстануы әлі де жұмыс істеуде, бұл рубльдің нығаюына мүмкіндік береді. Әрі қарай не болатынын көрейік. — Қазір, айтпақшы, Қазақстанға ресейлік бизнес келіп жатыр, ал санкциялар жағдайында оны Ресейде жасауға мүмкіндік жоқ. Олар өзімен бірге рубль әкеліп жатыр ма? — Жоқ, есесіне, технологиялар, білім мен біліктілікті әкеліп жатыр. Бұл біз үшін өте жақсы. Екінші жағынан, ресейлік бизнестің келуімен біз санкциялар астында қалуымыз мүмкін Мұнда, менің ойымша, тепе-теңдікті сақтау керек, өйткені біз Ресейден ешқайда қаша алмаймыз, енді ақша табу мүмкіндігін пайдалануымыз керек. Бірақ мұны мұқият жасау керек.