Қазақстандағы АЭС жұмыс істеу үшін персоналды қалай және қайда дайындау керек

15.08.2024, 13:50 kaz.365info.kz

Қазақстанда АЭС салу туралы шешімді алдағы референдумда халық қолдауы тиіс. Соңғы уақытта елімізде атом электр станциясын салу қажеттілігін түсіндіретін түрлі іс-шаралар жүргізілуде. Физика және энергетика сарапшылары электр энергиясының күтілетін тапшылығына, “көміртексіз” энергетикаға көшуге, жаңа базалық энергия көздерін пайдалануға беру қажеттілігіне байланысты құрылыс қажеттілігін түсінеді. Халықтың бір бөлігінің теріс пікірлері әртүрлі: біреулер қабылдаудан бас тартса, біреулерде АЭС қауіпсіздігінің қосымша түсіндірмелері мен негіздемелеріне деген сұраныс бар. Көбісі кадрлық әлеуеттің жоқтығы туралы мәселені көтереді. Егер құрылыс туралы шешім биылғы жылы қабылданатын болса, онда әлемдік тәжірибе көрсеткендей, шамамен 9-10 жылдан кейін ғана атом электр станциясын пайдаланудың басталуын күтуге болатынын атап өткім келеді. Осыған байланысты атом электр станциясына қызмет көрсету үшін персоналды даярлауды бүгін бастау керек. Қазақстанда Ақтау қаласында МАЭК ЖШС-де БН-350 жылдам нейтронды реакторды 25 жылдық пайдалану тәжірибесі бар. Сондай-ақ, бірегей ИГР реакторын 63 жылдық пайдалану және ҚР Ұлттық ядролық орталығында ИВГ.1М реакторын 49 жылдық пайдалану, Алматы маңындағы Ядролық физика институтында ВВР-К зерттеу реакторының 57 жылдық пайдалану тәжірибелері бар. Яғни, елімізде кадрлық әлеует бар. 2022 жылы ҚР Энергетика министрлігі мен Росатом арасында атом саласында кадрлар даярлау жөніндегі меморандумға қол қойылды және әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің (ҚазҰУ) базасында Ресейдің МИФИ Ұлттық ядролық зерттеу университетінің (НИЯУ МИФИ) филиалы ашылды. Қазір онда 97 студент оқиды – бұл негізгі ядролық мамандықтар бойынша бакалаврлар мен магистрлер. Бұдан басқа, қазіргі уақытта “ядролық энергетика” мамандығы ҚазҰТЗУ Сәтбаев университетінде, “атом электр станциялары мен қондырғылары” мамандығы Г.Дәукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университетінде (АЭжБУ) бар. ҚР ҰЯО мен Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті (ШҚТУ), С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті (ШҚУ) университеттері арасындағы магистрлер мен докторанттарды даярлау, бірлескен кафедралар мен диссертациялық кеңестер бойынша ынтымақтастық туралы келісім сәтті жүзеге асырылуда. Атом электр станциясын салу үшін тек ғалымдар ғана емес, ең алдымен ядролық реакторларды құрастыра алатын инженерлер, сондай-ақ бізде әлі еш жерде дайындалмайтын пайдалану персоналы қажет. Мұрат Жұмағұлов, Физика мамандығы бойынша PhD, ЯТҚҒТО