Байырғы қазақ күнтізбесіндегі айлардың жүйелері

23.01.2021, 18:43 bilimdiler.kz

Халық күнтізбесі Байырғы қазақ күнтізбесіндегі айлардың жүйелері Шілде – жылдың бесінші айы, жаз ортасы. «Шілде» атауының екі мағынасы бар. Бірі – «қырық күндік уақыт кесіндісі», екінші – «отыз күндік азаматтық ай». Бірінші мағынасында жаздың ең ыстық 40 күнін (жуық түрде 26 маусым мен 5 тамыз аралығы) немесе қыстың ең суық 40 күнін (жуық түрде 27 желтоқсан мен 5 ақпан аралығы) айтады. Бұлардың алдыңғысы «жазғы шілде» немесе «үлкен шілде» деп, соңғысы «қысқы шілде» немесе «кіші шілде» деп аталады. Жазғы шілде кезінде «Үркер жерде жатады». Сәбит Дөнентаевтың (1894 - 1933) шілдені сипаттаған өлеңінде мынадай жолдар бар: Жаз бен жалғас шілде келді, Деп ұқпаңдар мүлде келді, «Қосыныңды қуартам»